بهداشت حرفه ای درصنعت کفش

بهداشت حرفه ای درصنعت کفش

 صنعت کفش سازی یکی از کهن ترین صنایع و مشاغل می باشد . مطالعه فرهنگ انسانهای اولیه نیز کاربرد علفها، برگ درخت خرماو پاپیروس را بعنوان کفش و محافظ پا نشان میدهد.

اگر چه امروزه بسیاری از مراحل کفش سازی اتو ماتیک شده اند اما ابزارهای دستی همچنان در صنعت باقی  مانده اند.

عمده مراحل ساخت کفش شامل برش دادن چرم،چسب زدن،دوزندگی،رنگ زدن،صیقل دادن می باشد که طی این مراحل خطرات بالقوه ای شامل مواجهه با گرد و غبار چرم در مرحله برش و مسمومیتهای ناشی از مواجهه با انواع چسب و حلالهاوجود دارد.

مواجهه با بنزن:

بنزن بعنوان حلال در صنعت کفش سازی مورد استفاده می باشد.در سال 1930 رابطه بین مواجهه با بنزن و مسمومیت خونی ذکر شد.وسالها بعد محققین ثابت کردند که کاربرد بنزن بعنوان حلال باعث ایجاد آنمی آپلاستیک ۱،میلوما۲و لوسمی حاد می شود .

بنابراین برخی آروماتیکها،آلیفاتیکها،هالوژنها،روغن تقطیری،نفت خام،بعنوان حلال اصلی در چسب و سایر موارد با بنزن جانشین شد.البته جایگزینی این مواد به معنی بی خطر بودن آنها نبود.

دراوایل سال1957 پلی نوروپاتی۳ در بین کفاشان دیده شد.این اختلال در اصل به مقادیر کمی از TOCP (  TriOrthoCresylPhosphate  ) که در چسب وجود داشت نسبت داده شد.

در سال 1970 طی مطالعات اپیدمیولوژیک که در ایتالیا انجام شد خطر زایی TOCP رد شد و علت پلی نوروپاتی در کفاشان به هگزان نرمال نسبت داده شد.ودر ایالت متحده یک سندرم مشابه در کفاشان وجود داشت که به دلیل مواجهه آنان با متیل اتیل کتون و تولوؤن بود.سایر مواجهات در کفش سازی شامل 2-متیل پنتان، 3-متیل پنتان، استن، پلاستی زرها (نرم کننده ها) و گردوغبار چرم می باشد.در ادامه در مورد برخی از این مواد مختصرا بحث خواهد شد.

بنزن :

بنزن یکی از هیدروکربنهای آروماتیک با فرمول شیمیایی  C6H6 میباشد. بنزن در بسیاری از صنایع ودر انواع رنگها و چسبهابعنوان حلال آلی کاربرد دارد.لبته امروزه مواجهه حاد با بنزن معمول نمی باشدو نتایج حاصل از مواجهه با آن فقط ناشی از حوادث صنعتی است

بنزن اثرات فوری روی سیستم عصبی مرکزی دارد و این اثرات با علایمی نظیر سردرد ، سرگیجه، افت سطح هوشیاری تشخیص داده می شود.همچنین سخت شدن قلب به دلیل کمبود اکسیژن قلب دراثر پس زدگی اکسیژن محیطی رخ می دهد .اما بیماری برای مدت طولانی حدود 29 سال میتواند مخفی بماند.مهمترین راه مواجهه با بنزن استنشاق می باشد.بعد از جذب،بنزن توسط آریل هیدروکربن هیدروکسیلاز در کبد و مغز استخوان به فنل تبدیل می شودکه اکسید بنزن بعنوان فرم واسط دراین مرحله می باشد

این متابولیت یک الکترون دوست ناپایدار است که قادر به اختلال دراسیدهای نوکلوییک و سلولهاس در حال تکثیر می باشد.که اثرات آن رویDNA کفاشان ثابت شده است.

در این زمینه چندین مطالعه در خصوص اختلال کروماتیدهای خواهری 11 زن کفاش انجام شد و با موارد شاهد مقایسه گردید.همچنین محققان افزایش سانترومر (دو سانترومری)را در کروموزومهای افراد تحت مواجهه گزارش کرده اند که عمده نتایج این مواجهات روی DNA و تخریب مغز استخوان می باشد.

طی مطالعات مشابه دیگر در217 کفاش ترکیه ای نزدیک به %25 دارای هماتولوژیک غیرطبیعی بودند.علایم رنگ پریدگی ، خستگی،خونریزی و عفونت در این بیماران مشاهده شد.همچنین فرو رفتگی در رشته های اریتروسیت ویا انواع رشته های سلولی در نمونه های خون ومغز استخوان دیده شد.ودر بعضی موارد ماکروسیتوزیس۴ گزارش شده است.

چنانچه فرد در محیط آلوده به بنزن مدتها مشغول به کار شود عوارض ناشی از این مواجهات، مزمن می شودواین موضوع با وجود فنول در ادرار مشخص می شود .همچنین در پایشهای بیولوژیک تعیین فنیل مرکاپتوریک اسید ادرار و t.t موکونیک اسید پیشنهاد می شود.همچنین آنالیز ادرار و مدفوع ،LDH ۵، شمردن گلبولهای قرمز نارس دراین مورد مفید می باشد، همچنین تهیه بیوبسی از مغز استخوان بیماران به طور واضح انواع هماتولوژیک غیر طبیعی را نشان می دهد.

تولوؤن:

تولوؤن یا متیل بنزن یکی از جانشینهای بنزن در صنعت کفش سازی می باشد.

هگزان نرمال:

مولکولهای هیدروکربنی راست زنجیره ای از قبیل n-هگزان، n- هپتان ، n- پنتان به عنوان حلالهای رایج در در صنعت کفش جانشین های بنزن هستند.که مهمترین آنها n-هگزان میباشد.مواجهه حاد با هگزان نرمال بیشتر در نتیجه مواجهات تصادفی به دلیل عدم وجود سیستمهای تهویه مناسب است.

که علایم مسمومیت شامل گیجی، سر درد، اختلال درسیستم اعصاب مرکزی می باشد.

میزان مسمومیتهای مزمن ناشی از متابولیتهای n-هگزان بیشترازترکیب اولیه است.هگزان نرمال بعد از جذب توسط عملکرد پیجیده سیستم اکسیدازکبد به فرم ثانویه الکلهای 2-هگزانول، 2و5-هگزان دیول تغییر شکل می دهد.اکسیداسیون پی در پی باعث تبدیل گروهای 5و2-هگزان دیول به فرم کتونی، 5-هیدروکسی –2-هگزانول و 5و2-هگزان دیون شود.محققان متذکر شده اند متابولیت آخر یعنی5و2-هگزان دیون مسؤل مسمومیت اعصاب می باشد.طبق بررسی های بعمل آمده از کارگران کارخانه کفش ایتالیا 98 مورد از بیماری اعصاب مشخص شده است.

گرد و غبار:

گردو غبار چرم اصولا در نتیجه فرایندهای برش ، آسیاب و صیقل دادن می باشد.چاقو تیز کنهایی که با سرعت بالا جهت تیزکردن و صیقل دادن تخت کفش بکار می رود،مقدار زیادی از گرد و غبار آزاد می کند.اگر چه خاصیت سرطانزایی گردو غبار چرم هنوز شناخته شده نمی باشد،اما غقیده بر این است که فرایند چرم سازی با سرطانزایی در ارتباط است.

چرم توسط نمکهای کرم و یا قسمتهای خاصی از گیاهان دباغی می شود بنابراین ممکن است که چرم دباغی شده با این روش در ایجاد سرطان مؤثر باشد.

در بررسیهایی که در سالهای 1963تا1977 در فلورانس جهت شناسایی موارد سرطان اولیه حفرات بینی و سینوسهای اطراف آن انجام شد از66مورد شناسایی شده 7مورد در کارگران صنعت کفش بوده است.مطابق مطالعه دیگر در سالهای 1963-1967در انگلستان 266مورد سرطان بینی در کارگران صنعت چرم شناسایی شدند.

اصطلاحات:

1- آنمی آپلاستیک:اثر سموم روی مغز استخوان و جلوگیری از ساخت سلولهای خونی

2- میلوما:تومور بدخیم مغز استخوان

3- نوروپاتی:درگیری اعصاب

4- ماکروسیتوزیس: وجود گویچه های قرمز و بزرگ غیر طبیعی در خون

5- LDH:نوعی گلیکو پروتیین