سر و صدا

سر و صدا

سر و صدا

مجموعه عوامل و شرایط قابل درک به وسیله حواس پنجگانه که جزئی از محیط فیزیکی کار است. به عنوان عوامل و شرایط فیزیکی محیط کار مطرح هستند که علا‌وه بر مکان، وسایل و ابزار کار، عواملی نظیر روشنایی، گرما، سرما، رطوبت، صدا، ارتعاش و غیره را شامل می‌شود. اگر این عوامل از حدود لا‌زم و قابل تحمل فراتر روند و یا از حدود توصیه شده، در استانداردها کمتر یا پایین‌تر باشند عوارض و یا مسائل خاصی را به وجود می‌آورند که لا‌زم است برای حفظ سلا‌مت نیروی انسانی در محیط‌های کاری رفع گردند. آثار سرو صدابه طور کلی سرو صدا در محیط کار عوارض مختلفی را ایجاد می‌کند که عبارتند از: 1‌- عوارض روانی و عصبی 2‌- تداخل در ارتباطات 3-‌ خستگی و کاهش راندمان کار 4-‌ اثر فیزیولوژیکی 1‌ اثر روانی سر و صدا به مشخصات فیزیکی صدا مانند فرکانس، فشار و شدت صدا بستگی دارد. به طوری که سر و صدای زیاد باعث کاهش تمرکز اعصاب و فعالیت‌های مغزی شده و بر روی سلسله اعصاب اثر می‌گذارد. سردرد، سرگیجه، ضعف عمومی، بی‌خوابی و عصبی شدن از جمله علا‌ئمی هستند که در این زمینه ظاهر می‌شوند. تداوم کار در معرض چنین سرو صدایی ممکن است باعث شود فرد به امراض روانی مبتلا‌ گردد. 2- در محیط پر سر و صدا امکان صحبت کردن و گاهی اوقات به علت نوع کار، انجام دادن درست آن مقدور نیست. در چنین حالتی افراد مجبور می‌شوند با صدای بلند با یکدیگر صحبت کنند که ادامه این کار عوارض مختلفی را می‌تواند ایجاد کند. این موضوع تحت عنوان تداخل در ارتباطات مطرح است. 3-خستگی و کاهش راندمان کار، از دیگر عوارض سر و صدای محیط کار است که آن را از نظر کیفی و کمی تحت تاثیر قرار می‌دهد و از بعد اقتصادی بسیار مهم است. 4-درخصوص اثر فیزیولوژیکی هم گفتنی است سر و صدای شدید بر روی دستگاه‌های مختلف بدن عوارض گوناگونی به جای می‌گذارد. از جمله کاهش میزان شنوایی که ممکن است به کری موقت یا دائمی بینجامد. درد گوش، حال بهم خوردگی، بالا‌ رفتن فشار خون، زخم معده و ... از دیگر بیماری‌هایی هستند که در این زمینه بروز پیدا می‌کنند. جدول زیر قدرت شنوایی بر حسب شدت صورت را نشان می‌دهد: شدت صدا                                         درجه شنوایینشنیدن صدایی با شدت 20 دسی بل       نقص مهمی به شمار نمی رودنشنیدن صدایی با شدت 30 دسی بل       نقص در مکالمه ظاهر خواهد شدنشنیدن صدایی با شدت 45 دسی بل       سنگینی گوشنشنیدن صدایی با شدت 85 دسی بل       کری شغلی کاهش و کنترل سر و صدادر کارگاه‌های صنعتی، تمهیدات و شیوه‌های مختلفی از قدیم به کار می‌رفته است از جمله: تعویض ادوات و وسایل کار، استفاده از ماشین‌های بدون سرو صدا، استفاده از روش‌های سنتی از قبیل روغنکاری ماشین‌ها و تعویض قطعات کهنه و فرسوده آن، استفاده از قطعات لا‌ستیکی و پلا‌ستیکی و غیره. اگر روش‌های مذکور موثرنباشد استفاده از گوشی‌ها و کالا‌ ‌های مخصوص جهت حفاظت کارگران مفید است. همچنین لا‌زم است قبل از شروع کار از کارگران، آزمایش‌های قدرت شنوایی به عمل آید و هر چند مدت یک بار تکرار شود.طرح‌ریزی صحیح ماشین‌ها، لوازم جذب‌کننده سر و صدا، کنترل ارتعاشات، خاموشی ماشین‌ها برای مدت زمان معین و غیره نیز از روش‌هایی هستند که می‌توان برای کاهش و کنترل سر و صدا در نظر قرار گیرند. در ادامه به دو روش کلی که برای کنترل سر و صداهای مزاحم وجود دارد اشاره می‌کنیم: الف‌ -جذب صدا: در این روش شدت سرو صدا در محیط کار با تقلیل میزان انعکاس امواج صوتی به وسیله نصب وسایلی برای گرفتن و تخفیف ارتعاشات صوتی تقلیل داده می‌شود به این معنی که با استقرار وسایل جذب صدا در سقف‌ها و دیوارها، به جای اینکه امواج صوتی تولید شده منعکس شود، جذب دیوارها و سقف‌ها شده، بدین صورت مقدار زیادی از شدت صدای تولید شده کاسته می‌شود.ب-‌ عایق کردن صدا: در این روش کانون‌ها و عملیات مولد صدا، نظیر محل کار ماشین‌ها، از سایر قسمت‌های محیط کار مجزا (توسط کشیدن دیوار یا نصب آنها در محل‌های جداگانه) و از انتقال صدا به جاهای دیگر جلوگیری می‌شود. ضمنا علا‌وه بر عایق کردن سقف‌ها و دیوارها، به منظور جلوگیری از ورود صدا از خارج و کاهش ارتعاشات صورتی تولید شده در داخل می‌توان سر و صدا را درهمان منبع تولید صدا (کانون‌های صدازا) از بین برد. به طور مثال: 1-‌ نصب وسایلی در ماشین‌آلا‌ت برای کاهش سرو صدا و ارتعاشات. 2‌- استفاده از وسایل اتوماتیک برای بستن درهای بزرگ و سنگین، برای جلوگیری از سر و صدای ناراحت‌کننده ناشی از بستن درها و روغنکاری به موقع قفل‌ها، لوله‌ها، دستگیره درها و همچنین قسمت‌های گردان ماشین‌ها تا راحت و روان کار کنند و سر و صدا تولید نکنند. 3‌- صدای زنگ تلفن‌ها را با استفاده از وسایلی که در آنها نصب می‌شود، می‌توان کاهش داد.4-‌ کارکنان را می‌توان آموزش داد که آرام صحبت کنند و از ایجاد سرو صدا و همهمه، به خصوص وقتی دور هم جمع می‌شوند یا از راهروها می‌گذرند جدا خودداری کنند. 5-‌ استفاده از کفپوش در اتاق‌های چوبی، سیمانی یا آجری که باعث جذب امواج صوتی و کاهش سرو صدا می‌شود. 6- استفاده از ارابه‌های دستی کوچک با چرخ‌های لا‌ستیکی برای حمل و نقل بار در راهروها و اتاق‌ها. 7-‌ تنظیم صحیح روش کار، باعث تقلیل مقدار زیادی از آمد و شدهای غیرضروری و در نتیجه، در عین افزایش کارآیی، موجب کاهش میزان سرو صدا می‌شود   سر وصدا با صنعتی شدن کشورها آلودگی صوتی به صورت یک مسئله در محیط کار وبه خصوص کارخانه ها بروز کرده است   صوت برای انتشار نیاز به محیط مادی دارد   فرکانس یاتواتر، فشار صدا یا بلندی، از خواص فیزیکی صوت است   گوش عادی دارای حداقل و حداکثر آستانه شنوایی است   در یک محیط کاری با توجه به اینکه کارگران چه مقدار در محیط کار وباچه وسایلی سروکار دارند میتوان گفت:صداهای بیش از صدوبیست دسی بل ناراحت کننده، دردآور  و زیان آور هستند   اثرات و بیماریهای ناشی از سروصدا   موجب سلب آسایش و خواب انسان است کاهش میزان شنوائی وهچنین ناشنوایی ناشی از صدا مانند: کاهش شنوایی _وز  وز  گوش کاهش بازده کار انسان و زیانهای اقتصادی اثرات فیزیولوژیکی از قبیل :افزایش فشار خون جریانی_افزایش ضربان قلب و بالارفتن مصرف اکسیژن_اثرات روانی_ایجاد زخمهای دستگاه معدی رودی ناراحتیهای عمومی از قبیل : خستگی، عصبانیت،پیری زودرس ،  ناامیدی،سردرد ،سرگیجه،ضعف عمومی وهمچنین کرشدن فرد که بر دو دسته است: موقت و دائم   کری موقت : درجه ابتلای افراد به این بیماری بستگی به زمانی دارد که در معرض صدا قرار میگیرند و اگر برای مدت طولانی این وضع ادامه پیدا کند احتمال دارد که حتی با فواصل استراحت چند ماهه یا چند ساله هم شنوایی به حالت اولیه برنگردد.   کری دایم  این حالت در مورد افرادی رخ میدهد که مدتها در معرض صداهای بیش از یکصد دسی بل قرار گرفته و برنامه محافظت از شنوائی درباره آنها اجرا نشده است.در این حالت از بیماری اودیو گرام شدت شنوایی سقوط میکند.جالب اینجاست که وضع این بیماران در معاینات کلینیکی مگر در موارد پیشرفته تشخیص داده نمیشود و در اینجاست که ضرورت اودیومتری بصورت دوره ای مشخص می شود. ((شنوایی گوش را بوسیله دستگاه مخصوصی به نام اودیو متر اندازه گیری میکنند که به این عمل اودیومتری گویند و منحنی های حاصل از آزمایش های آن را اودیو گرام گویند))       کنترل سروصدا   صدا از یک منبع تولید میشود و بعد طی یک مسیر به گوش شنونده میرسد،بنابراین با کنترل یک یا چند منبع تولید، مسیر انتشارسروصداوگوش شنونده میتوان از اثرات زیان آور آن جلوگیری کرد.   راهکارها   کاهش صدا از منبع تولید   روشی مهندسی و مکانیکی،پر هزینه،وقت گیر وموثرترین روش کاهش سر و صداست   مثالها:   نصب دستگاههای خفه کننده صدای خروج هوا تغییرات در ماشینها(مکانیکی و...) پوشش ماشین با صفحات آکوستیک تعمیر ونگهداری وروغن کاری ماشینها عایق کاری سطوح دیوار و سقف با مصالح جذب کننده برای کاهش مقدار سر وصدائی که از طریق ساختمان و هوا انتقال می یابد   تغییر مسیر انتشار   مثالها: حصار کشی در اطراف ماشین ساختن موانعی میان منبع تولید و محیط کار افزایش فاصله منبع تولید و شنونده عایق کاری سقف ،دیوار و کف ساختمان استفاده از فنرهای فلزی ،لاستیک،چوب پنبه و لایه های پشم شیشه     روشهای کاهش سروصدائی که به شنونده میرسد تغییر محل کارگر تغییر برنامه کار استفاده از اتاقکهای ضد صدا و آکوستیک برای کارگر راهکارهای دیگر استفاده کارگران از محافظ های گوش اجرای برنامه های آموزشی در جهت کاهش صدا جداکردن مناطق مسکونی از تجاری وصنعتی ادیومتری نمودن مرتب کارگران در فواصل زمانی لازم بازدید مرتب محل کار کارگران