نور و روشنایی

نور و روشنایی

 

نور نه تنها برای دیدن اشیا و استفاده از آنها و انجام کارها ضروری است بلکه عاملی مهم برای ایجاد یک محیط کار مطبوع و دلپذیر است.

تحقیقات نشان داده اگر روشنایی با نوع کاری که باید انجام گیرد متناسب و کافی باشد بر کارآیی افراد می‌افزاید و به تقلیل حوادث کمک می‌کند

اگر حوادث ناشی از خستگی باشد روشنایی متناسب به منزله تدبیری برای پیشگیری از حادثه است

برای طرح یک سیستم روشنائی مناسب سه عامل کار،روشنائی و محیط که در قابلیت دید موثر هستند باید تجزیه وتحلیل شوند

محاسن نور کافی و مناسب در محیط کار

1-‌ جلوگیری از احساس خستگی کارکنان

2-‌ کاهش اشتباهات

3-‌ کاهش تعداد حوادث و سوانح درمحیط‌های کارگاهی

4-‌ بهبود روحیه کارکنان

5‌- بهبود کیفیت کار و افزایش بازدهی

عوامل موثر در رویت اجسام

در رویت اشیا تنها مقدار نور موثر نیست بلکه عوامل دیگری نیز دراین امر سهیم هستند مانند:

اندازه اشیا

رنگ اشیا

زاویه دید

فاصله اشیا

مدت رویت اجسام

رفت و آمد بین تاریکی و روشنی

منابع نور

به طور کلی روشنایی رامی‌توان به نور طبیعی و نور مصنوعی تقسیم کرد. روشنایی طبیعی به شرط آنکه به مقدار کافی باشد بر نور مصنوعی برتری دارد زیرا بر روی باکتری‌ها اثر کشنده دارد واز همه‌گیری امراض جلوگیری می‌کند. با وجودی که استفاده از نور طبیعی مستلزم هزینه‌ای نیست ولی درموارد زیر استفاده از روشنایی مصنوعی در محل کار بر روشنایی طبیعی برتری دارد:

1-‌ در مناطقی که دارای آفتاب مداوم نیست و میزان نور دائم در حال تغییر است و به خوبی قابل استفاده نیست.

2-‌ استفاده درست از نور طبیعی بستگی به طرز و محل نصب پنجره در ساختمان‌ها دارد. اگر پنجره‌ها درست تعبیه نشوند لا‌زم است در جاهایی که به‌اندازه کافی نور طبیعی تامین نمی‌شود، استفاده از نور مصنوعی استفاده گردد.

3-‌ شدت و ضعف میزان نور طبیعی قابل کنترل نیست در صورتی که نورهای مصنوعی قابل کنترل هستند وبه صورت یکنواخت و مداوم می‌توان از آنها استفاده کرد.

به طور کلی نور مصنوعی یا غیرمستقیم که یکی از منابع اصلی تولید آن الکتریسته است به سه طریق تعبیه می‌شود:

1-‌ روشنایی مستقیم‌

2-‌ روشنایی غیرمستقیم

3‌- روشنایی نیمه مستقیم

استفاده صحیح از نور

برای اینکه از سیستم روشنایی موجود و تعبیه شده در یک مکان حداکثر استفاده به عمل آید به برخی نکات اشاره می‌کنیم:

1‌- حباب‌ها و لوسترها تمیز نگه داشته شوند

2- چراغ‌های اضافه خاموش شود

3-‌ برای دیوارها و سقف‌ها حتی‌المقدور از رنگ‌های روشن استفاده گردد زیرا رنگ و نور ارتباط بسیار تنگاتنگ و نزدیکی با هم دارند.

جنبه های بهداشتی و ایمنی نور

نور خیلی کم یا زیاد به سلامتی آسیب وارد میسازد. نوری که برای کار بینائی کافی نباشد ممکن است موجب ضعف دید همراه با درد چشم(asthenopia) که معمولا به آن خستگی چشم در اثر کار زیاد یا در اثر نقص کانونی چشم(Eyestrain) گفته میشود، همراه با ریزش اشک ،قرمزی چشم،سردرد، گیجی(Dizziness) و سایر علامات گردد.سایر نشانه های فشار واسترس، مانند تغییرات فشار خون و ضربان قلب ، نیز دیده می شود. اشیاء تولید کننده نور بسیار روشن،مانند خورشید ، جوشکاری،لیزرها و لامپهای تخلیه ای با شدت زیاد، ممکن است به رتین چشم صدمه وارد ساخته،و موجب نیمه کوری یا تمام کوری شود.

به استثناء لیزر مکانیسم حفاظتی بدن(عکس العمل چشم زدن)، مانع چنین آسیبهائی می شود.

برای ایمنی ، انجمن مهندسی روشنائی و موسسه استاندارد ملی آمریکا بر حسب شدت خطر و سطح فعالیت، حداقل1_5 فوت کندل روشنائی را توصیه کرده است.

علاوه بر مقدار نور ، عوامل فیزیکی دیگر از جمله سایه ها،نسبت درخشندگی و خیره کنندگی مستقیم وانعکاسی نیز ممکن است بر وقوع سوانح  تاثیر بگذارند