سم شناسی شغلی :
در سم شناسی شغلی افراد با مواد شیمیایی که در محیط کار یافت میشوند ، سر و کار دارند . کارگران صنعتی ممکن است در طی تهیه ، تولید یا بستهبندی این مواد یا به واسطه استفاده از آنها در محیط شغلی ، در معرض تماس با آنها قرار بگیرند . به عنوان مثال کارگران کشاورزی ممکن است در معرض مقادیر مضر حشرهکش قرار بگیرند . تأکید عمده سم شناسی شغلی در جهت شناسایی عوامل مسئول ، تعیین وضعیتهای منجر به مصرف بیخطر آنها و پیشگیری از جذب مقادیر مضر آنها میباشد . حدود تعیینکنندهای جهت مشخص نمودن غلظتهای ایمن بسیاری از مواد شیمیایی در محیط کار طرح ریزی شدهاند تا حالات گوناگون تماس ، مشخص گردد.که عبارت است از:
1 . غلظتی جهت کار روزانه معمولی 8 ساعته که کارگران میتوانند مرتباً در آن قرار گیرند بدون هیچ اثر منفی .
2 . غلظتی که فقط باید کمتر از 15 دقیقه در آن قرار گرفت و نه بیشتر .
3 . غلظتی که فقط میتوان یک لحظه در آن قرار گرفت .
ورود مواد شیمیایی به بدن در موقعیتهای تماس مختلف فرق میکند . در شرایط صنعتی ، استشمام راه اصلی ورود میباشد و نیز راه پوستی نیز کاملاً مهم است اما مصرف خوراکی راه نسبتاً فرعی میباشد . در نتیجه ، معیارهای پیشگیری کننده عمدتاً جهت حذف ورود از طریق استشمام یا از طریق تماس موضعی ، طرح ریزی میشوند . مواد آلوده کننده اتمسفر از طریق استشمام وارد میشوند در حالی که در موارد آلوده کنندههای آب وخاک ، مصرف خوراکی راه اصلی تماس در انسان است .
مواد سمی ممکن است بسته به طول مدت تماس از لحاظ کیفی متفاوت باشند . یک تماس واحد یا تماسهای متعدد طی 1 یا2 روز صورت میگیرد ، نمایانگر تماس حاد (acute exposure) میباشد . تماسهای متعدد که طی دوره طولانیتری از زمان ادامه یابد ، بیانگر تماس مزمن است . در شرایط شغلی هر دو تماس حاد و مزمن ممکن است رخ دهد.
در حالی که در حدود مواد شیمیایی یافت شونده در محیط ، احتمال تماس مزمن بیشتر است . در تماسهای مزمن ، تأثیرات سمی ممکن است تا چندین ماه بعد ازتماسهای تکراری قال مشاهده نباشد. تأثیرات زیانبار ناشی از تماس حاد یا مزمن ممکن است برگشتپذیر یا غیر قابل برگشت باشد .برگشتپذیری نسبی تأثیر سمی به خصوصیات قابل بهبود عضو آسیب دیده ، بستگی خواهد داشت .
با توجه به افزایش میزان مواد آلوده کننده و به علت افزایش جمعیت ، افزایش میزان مصرف کنندگی ، افزایش تولید مواد شیمیایی ، افزایش منابع طبیعی و ... نیاز به علم سم شناسی بیشتر احساس میشود چرا که زمینه هر برخورد در جهت حذف آلودگیها ، نیاز به رفع کامل آلودگی و تحلیل و بررسی مکانیسم مشکلزایی آلودگیها دارد .
در کارخانجات صنعتی و محیطهایی که فلزات به صورت خالص و ترکیبات مختلف مورد استفاده قرار میگیرند کارگران در معرض گرد و غبار آنها بوده و در صورت عدم استفاده از وسایل حفاظتی دچار مسمومیتهای شغلی میگردند .